पुर्खौली पेशा आरनमा दिनचर्या चलाउदै टमटा परिवार

धन सिंह धामी, महेन्द्रनगर । पुखौली पेशालाई विट मार्दै रोजगारीको शिलशिलामा भारत पसे पनि अहिले नेपालमा सोही पेशालाई टमटा परिवारले निरन्तरता दिएको छ ।

डडेल्धुरा जिल्लाको रुपाल बिस्तडीबाट २०३२ सालमा कञ्चनपुरको महेन्द्रनगर–०४ मा बसोबास गर्दै आएका शिबराज टमटा परिवार अहिले पेशालाई निरन्तरता दिई रहेका छन । रोजगारको शिलशिलामा पहाडबाट तराई तिर बसाईसराई गरेका टमटा परिवारले यहि भीमदत्त–०४ बजारको बिच किनारामा आफ्नो आरनको काम गरेर बसेको टमटा परिवारले बताए । पछि बजार विस्तारको क्रममा आफ्नो बस्ने स्थानमा स्थानीय सरकारले सडक र पसल बनाई पुजीपति व्यापारीहरुलाई स्थान दिएपछि आफ्नो व्यवसायी बन्द गर्नुपर्ने परिस्थिति आएको रोदन सुनाए ।

डडेल्धुरा जिल्लाको रुपाल बिस्तडी पुर्खौली घर भएका शिवराज टमटा सात भाई मध्येका साईला हुन भने परिवारको संख्या ठुलो भएपछि बिवाह भएको केहि महिनामा रोजगारी शिलशिलामा आफ्नो श्रीमती धौली टमटाको साथमा तराई तिर बसाई सरेर पुर्खौली पेशाबाट आफ्नो परिवारको जिविकोपार्जन गर्दै आईरहेका थिए ।

यसैगरी टमटा दम्पत्तिको परिवारमा दुई छोरा र तीन छोरी भएपछि परिवारको खर्च उठाउन कठिनाई भएपछि रोजगारीको लागि सपरिवार सहित भारत तिर लागेका हुन् । भारतमा १५ बर्ष बसाई गरेर छोराछोरीहरुलाई शिक्षीत गराई उतै रोजगारीमा लगाई शिबराज टमटा र धौली टमटा नेपाल फर्केर यहि आरन पेशालाई निरन्तरता दिई रहेका छन ।

एक दशक भन्दा बढि समय भारतमा विताउनु भएका दम्पतीले आफ्नो उर्जावान समय भारतमा बिताएको स्मरण गर्दै, अब आफ्नै देशमा दुवैजनाले एक अर्काको सहकर्मी बनेर काम गरी रहेको बताए । ‘अहिले दुबै जहानलाई बिहान बेलुकीको छाकटार्ने बाटो भएको छ’ शिवराज टमटाले भन्नुभयो, उनीहरुले हसिया, कोदाली,दाउ,चाकु,कुटो, त्रिशुल, शिकतार लगायत पुराना हतियारहरु मर्मत गर्ने र त्यसमा धार लगाउने, सबै काम गरीरहेका छन भने श्रीमतीले बजार तथा गाउँ घरमा गएर उत्पादित सामग्री बेच्ने गरेको टमटा परिवारले बताए ।

आफ्नो पुर्खौली पेशालाई निरन्तरता दिदै आधुनिक मसिनहरुको सहायताले थप व्यवसायलाई आर्थिक उन्नतीको पाटो बनाउन कोईका, निड्स नेपाल, अक्सफाम जस्ता लगायतका गैर सरकारी संस्था र स्थानीय सरकारको सहयोग पाए परिवारको आर्थिक अवस्था सुधारमा टेवा पुग्ने बताउदै यो पेशामा आधुनिक मसिनहरुको प्रयोगबाट औजारहरुलाई नयाँ रुप दिन नसके व्यवसाय धरापमा पर्ने खतरा रहेको टमटा परिवारको दुखेसो रहेको छ ।

शिवराज टमटाले “ठुलो लगानीमा काम गर्न पैसा छैन, सानो लगानीको काम कसैको नगरमा आउदैन त्यसैले कुनैपनि ठाउँबाट सहयोग पाएको छैन” भन्दै गरीब हुनुको पिडा पोखेका छन । शिबराज टमटाले आखाँमा आँशु झार्दै “पुर्खौली पेशामा केहि थप शिप सिकेका छोराहरुले पनि यहि आफ्नो देशमा केहि गरी खान पाए बुढेसकालमा परिवार संगै बस्ने चाहँना छ’’ स्थानीय सरकार र सहयोगी दाताहरु संग आश रहेको बताएका छन ।